බෝසතුන් ගෙවූ සවසරක දුෂ්කරක්‍රියාවේ නො දුටු පැතිකඩ.

නමෝතස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස

අප ගෞතම සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ බුද්ධත්වය ට පෙර බෝසත් අවධියේ දී පුරා වසර හයක් දුෂ්කරක්‍රියා කළ බව නො දන්නා බෞද්ධයකු නැතිතරම් ය. නමුත් ඒ දුෂ්කරක්‍රියාව සිදුකළ ආකාරය හෝ ඊට හේතුව කුමක් දැ යි දන්නේ අතලොස්සක් බොදුනුවන් පිරිසකි. එ බැවින් මෙවන් ලිපියක් ලිවීම උචිත බව හැඟුනි. මින් පෙර ලිපියක ද, මේ පිළිබඳ සඳහන් කරන්නට යෙදුනු නමුත් දීර්ඝ විස්තරයක් ගෙන ඒම ට හැකියාවක් නො ලැබුණි. බොහෝ සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථවල මේ පිළිබඳ විවිධාකාරයෙන් විස්තර ඉදිරිපත් කර තිබුන ද, මේ පිළිබඳ අප විස්තර ඉදිරිපත් කරන්නේ ත්‍රිපිටකයේ ඇති සුත්‍ර දේශනාවලින් පමණකි. 

ජීවිතය සුන්දර ද... මෙ තරම්

නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස

මෙ ම ලිපිය ඉදිරිපත් කරන්නේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කළ කර්ම සංකල්පය සහ ලොව පවත්නා අනෙකුත් මිත්‍යා මත අතර ඇති වෙනස හඳුනාගැනීම ට අත්වැලක් වශයෙනි. ජීවිතයේ අනිත්‍යතාව පිළිබඳ දේශනා වන බුදුදහම ගෙන කෙ සේ නම් ජීවිතයේ සුන්දරත්වයක් කියන්න ද? නමුත් සියලු සතුන් ට තමා ලද අත්බවය තරම් වටිනා, තම පංචස්කන්ධය තරම් වටිනා දෙයක් ලොව නැත. කුඩා කුහුඹුවකු ගේ පටන් දැවැන්තයන් දක්වා ම මේ කරුණ සියලු පෘතග්ජන ජීවීන් ට පොදු ය. නමුත් එ සේ ලැබෙන ජීවිතය සමහර විට නිසි ආකාරයෙන් ප්‍රයෝජන ගැනීම ට අපහසු ආකාරයෙන් අංග ප්‍රත්‍යංග විකල ව උපදීම ට පුළුවන. සමහර විට ඒ සියලු අංග ප්‍රත්‍යංග නිසි ආකාරයෙන් පැවතුනත් ඒවා පාලනය කිරීම ට නිසි බුද්ධියක් වැඩී නො තිබෙන්න ට පුළුවන. එ සේ ත් නැති නම් නියමාකාරයෙන් ජීවත් වන්න ට නො දන්නවා විය හැකි ය. මේ කුමන හේතුව සඳහා වුවත් බුදුදහමින් පිළිතුරක් ඇත. මේ ලිපිය ඒ සඳහා ය.

දවාලට දකින හීන.

නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස
 

රාත්‍රී නින්දේ දී සිහින නො දකින ලද අයෙක් ලොව නැතැ යි සිතමි. ඒ සෑම දෙනා ම දවල් ට ත් හීන දකිනවා ය යි කිවහොත් ඔබ විශ්වාස කරන්නේ ද? උදෑසන අවදි වූ මොහොතේ පටන් නැවත නින්දට යනතෙක් මේ පංචස්කන්ධයෙන් අප කොතරම් දේ සිදුකරන්නේ ද? කොතරම් රූප දකින්නේ ද? කොතරම් නම් ශබ්ද ඇසෙන්නේ ද? ආඝ්‍රාණය, රසය, ස්පර්ශය කොතරම් විඳින්නේ ද? මේ එකක්වත් මෙ පමණකැ යි අප ට ගණනින් ගත නො හේ. මා එ සේ කියන්නේ ඇයි?

ත්‍රිපිටකය සරල කිරීමේ අනුසස්

නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස

බුදුන් පිරිනිවී දෙදහස් පන්සියවසක් ඉක්ම ගොසිනි. බුදුරදුන් අද ජීවමාන ව වැඩසිටියේ නැතත් උන්වහන්සේ පන්සාලිස්වසක් දේශනා කළ ධර්ම විනය අද ත් ලෝකයේ බබළයි. පන්සාලිස්වසක් දේශනා කළ උතුම් ධර්මය ප්‍රධාන වශයෙන් විනය පිටකය, සුත්‍ර පිටකය, අභිධර්ම පිටකය ලෙසින් කොටස් තුනකින් සමන්විත ය. "ආනන්දය, මා පිරිනිවන්පාන්නා වූ එක් බුදුවරයකු පමණයි.  මගෙන් පසු වැඩසිටින්නා වූ සුවාසූදහසක් බුදුවරුන් ඇත. ඒ මා විසින් දේශිත ධර්මස්කන්ධය යි".

සුවාසුදහසක්‌ ධර්මස්කන්ධය අතරින් 82,000 තරම් ධර්මස්කන්ධයක් බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් ම දේශනා කර ඇත. තව ත්, ධර්මස්කන්ධ 2,000 බුද්ධකාලීන මහාරහතන් වහන්සේලා දේශනා කර ඇති බව දැක්වේ. එයින් ද, විනය පිටකය සහ සුත්‍ර පිටකය ධර්මස්කන්ධ 21,000 බැගින් අඩංගු ය. අභිධර්ම පිටකයේ ධර්මස්කන්ධ 42,000 පවතී. 

බුදුසසුන වසර පන්දහසක් පවතී ද?

නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස

සියලු සංස්කාර ධර්මයන් අනිත්‍ය යැ යි බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කර ඇත. එ සේ නම් සසුනට ද, එ ම අනිත්‍ය භාවය පොදු වෙයි. සද්ධර්මය ද, යම් කිසි කලක අන්තර්ධාන වීම ධර්මතාවයකි. බුදුන් වහන්සේ ලොව පහළ වූව ත් නො වූව ත් මේ ධර්මය ලොව පවති යි. සියලු සංස්කාර ධර්මයන් අනිත්‍ය නම් ධර්මයට හෝ එ සේ පැවතිය නො හැකි ය. සම්බුදු දහම පිළිබඳව කිසිදු අවබෝධයක්, එහි ගැඹුරක් නො දත් අයෙක් පවා, සද්ධර්මයේ ආයු කාලය කෙතෙක් දැ යි කීමට හොඳින් දනිති. බොහෝවිට ධර්ම දේශනාවන් හි දී බහුතරයක් දේශකයන් වහන්සේලා ද, පවසන්නේ බුද්ධ ශාසනය වසර පන්දහසක් කල් පවතින බව යි. බහුතර බෞද්ධයන් ද, එය විනිශ්චයකින් තොර ව ම පිළිගනිති.

කවරදාකවත් ඔබ සිතුවාද බුදුදහම වසර පන්දහසක් කල් පවතින බව කීවේ කවුද? කොතැනදී ද? කියා. බහුතරයක් බෞද්ධයන් සිතන්නේ මෙය බුද්ධ දේශනාවේ ම සඳහන් ව ඇති බව යි.

පින සහ කුසලය දෙකක් ද? එකක් ද?

 නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස

පින සහ කුසලය  පිළිබඳ මෑත කාලයේ බොහෝ ගිහි පැවිදි උභය පාර්ශව අතර වාද විවාදයන් සහ තර්ක විතර්කයන් ට නැගි මාතෘකාවකි. සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක් ත්‍රිවිධාකාරයෙන් පාරමිතා පුරා සම්‍යක් සම්බුද්ධත්වය ට පත් අප තිලෝගුරු අමාමෑනී ලොව්තුරා සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ පන්සාලිස් වසක් මුළුල්ලේ මැනවින් දේශනා කළ උතුම් නෛර්යාණික ශ්‍රී සද්ධර්මයේ ගැඹුර වැඩි නිසා දෝ අදවන විට ඇතැම් නුවණ දුබල විවිධ උදවිය ට එය වැටහෙන්නේ වැරදි ආකාරයෙනි. ධර්මය සහ අධර්මය තේරුම් ගත නො හැකි ව සරු නිසරු දෙය වෙන් ව දැකිය නො හැකි ව ඔවුන් අන්‍යයන් ද, ඔවුන් ගේ මතයන් කරා ඒකරාශී කරගැනීම අද බොහෝසෙයින් දක්නා ලැබීම සමස්ත බෞද්ධ ජනයා ට ම ඛේදවාචකයකි.

දානයේ අනුසස් දැන දාන පාරමිතාව සපුරමු (03 කොටස)

නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස

දානය සහ දානය පාරමිතාවක් කරගෙන සසරින් එතෙර වන අයුරු පිළිබඳ පෙර ලිපි ද්විත්වයෙන් බොහෝ කරුණු ඉදිරිපත් කළෙමි. දන් දීම සැම දෙනා ට ම කළ හැකි පහසු දෙයක් නො වේ. දන් දීමේ දී ඇතිවන අපහසුකම් කිහිපයක් ම ඇත. දුප්පත්කම, දන්දෙන විට වස්තුව ක්‍රමයෙන් අඩු වී යාම, දන් දියයුතු සුදුස්සන් නොමැතිකම ආදිය නිසා දන් දීම ට බාධාවක් වෙයි. නමුත් ඇතැම් විට දාන වස්තු තිබියදී දානය දෙන්න ට සිත නැමෙන්නේ නැති වන්නට පුළුවන. සුළු දෙයක් නො වටිනා දෙයක් දීම සැම ට කළ හැකි වුව ද, උසස් දෙයක් වටිනා දෙයක් තමා ට ප්‍රයෝජනවත් දෙයක් දීම බොහෝ දුර ට සිත දියුණු කරගත් නුවණ දියුණු කරගත් අය ට මිස අන්‍යයන් ට නො කළ හැකි ය. වටිනා දේ නො දී දාන පාරමිතාව සම්පුර්ණ කළ හැකි නො වේ. වටිනා උසස් දේ දන් දීම යුද්ධයක් කිරීම සේ අපහසු දෙයක් බව "දානං ච යුද්දං ච සමානමාහු" යනුවෙන් දක්වා තිබේ. යහපත් දේ කිරීම සඳහා වෙහෙසවීමක් කළ යුතු ම වන්නේ ය.

දානයේ අනුසස් දැන දාන පාරමිතාව සපුරමු (02 කොටස)

නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස

අද ඇතැම් භික්ෂුන් වහන්සේලා ගෞතම බුදුසසුනේ නිවන් දක්කවමින් භාවනා මධ්‍යස්ථාන රට පුරා පවත්වාගෙන යති. ඇතැම් විට හොඳින් මුදල් හම්බකර ගනිති. ඇතැම් භික්ෂුන් වහන්සේලා සෝවාන් ආදී මාර්ගඵලවල ට පත් වූ බව ද, පැවසීම සාමාන්‍ය කරුණක් වී තිබේ. නමුත් ඒ සියලු දෙනා ට ගෞතම බුදුසසුනේ නිවන් දැකිය හැකි ද?

නිවන සඳහා භාවනාව අත්‍යවශ්‍ය ය. එ මෙන් ම සිල්වත් බව, දානාදී පාරමිතා සම්පුර්ණ කර සිටීම, බෝජ්ජංග සත වැඩීම ආදී කරුණු රැසක් ද, සම්පුර්ණ විය යුතු ය. සිතු පමණින් බවුන් වැඩු පමණින් නිවන් දකින්නේ නම් බුදුවරයකු ගේ පහල වීමක් ලොව ට අවශ්‍ය වන්නේ ද, නැත.

දානයේ අනුසස් දැන දාන පාරමිතාව සපුරමු (01 කොටස)

 නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස

මතු ඵල ලබා ගැනීම සඳහා කරන සෑම දෙයකින් ම උසස් ඵල ලැබිය හැකි වන්නේ ඒ දෙය පිළිබඳ මනා දැනුම ඇති ව කරන තැනැත්තා ට ය. කරන දෙය ගැන නිවැරදි අවබෝධයක් නැති ව කරන්නහු ගේ වියදම හා මහන්සිය බොහෝ සෙයින් නිෂ්ඵල වේ. එයින් යම් ඵලයක් ලැබුන ද, එය මහන්සිය ට හෝ වියදම ට නො සරිලන අල්ප ඵලයකි. වරදවා සිදුකරන ප්‍රතිකාරයෙන් සමහර විට රෝගියා මියයන්නාක් මෙන් නො දැන කරන වැඩවලින් සමහර විට විපතක් ද, සිදු විය හැකි ය.